Thuật ngữ Overtrader không còn xa lạ với các bạn rồi. Ít nhiều chúng ta đã rơi vào trường hợp overtrader đúng không,
Nếu hỏi Ad nguyên nhân nào dẫn tới bị thua lỗ liên tục, bị cháy tài khoản thì chính là Overtrade.
Overtrade chính là nguyên nhân số một dẫn tới thua lỗ nặng, cháy tài khoản, mất hết tài sản. Vậy nên đừng chủ quan về vấn đề tâm lý này.
Overtrade không đơn giản chỉ là “vào quá nhiều lệnh”. Nó là trạng thái tâm lý lệch chuẩn khiến trader đánh mất khả năng ra quyết định logic và bị cuốn vào chu kỳ giao dịch không kiểm soát.
Khi overtrade xảy ra, bạn không còn giao dịch bằng hệ thống hay quy tắc — mà giao dịch bằng nhu cầu cảm xúc, đặc biệt là sự nôn nóng, ham muốn gỡ lỗ, hoặc cảm giác hưng phấn sau một lệnh thắng.
Overtrade nguy hiểm ở chỗ: nó không làm cháy tài khoản ngay lập tức, mà làm bạn “rơi tự do” một cách âm thầm.
Bạn vào một lệnh không theo kế hoạch → lệnh đó thua → cảm xúc nôn nóng trỗi dậy → bạn vào thêm lệnh khác để gỡ → rồi lại thua → rồi lại vào tiếp. Chỉ trong vài tiếng, tài khoản có thể bay 30–70% mà bạn không hiểu mình đã làm gì.
Nguyên nhân sâu xa nhất của overtrade không nằm ở chiến lược, mà nằm ở cấu trúc tâm lý của trader:
-
Sợ bỏ lỡ (FOMO)
-
Sợ cảm giác không làm gì (restlessness)
-
Sự lệ thuộc dopamine sau thắng hoặc thua
-
Áp lực tài chính khiến não thúc ép phải “kiếm lại” ngay
Overtrade là một dạng mất kiểm soát hành vi (behavioral dysregulation), và nếu không nhận diện – nó có thể phá vỡ toàn bộ quá trình tích lũy kỹ năng và kỷ luật của bạn. Việc dừng overtrade không chỉ là thay đổi thói quen vào lệnh, mà là điều chỉnh lại cách não bộ phản ứng với thị trường.
Hiểu đúng về Overtrade cũng giống như giải mã một cơn nghiện tinh vi. Trading kích hoạt dopamine — chất dẫn truyền thần kinh tạo cảm giác hưng phấn mỗi khi bạn bấm nút vào lệnh, cho dù đó là lệnh đúng hay sai. Vì vậy, não của trader rất dễ rơi vào trạng thái:
“Tôi cần vào thêm lệnh để cảm thấy mình đang làm gì đó.”
Ad nghiên cứu tìm tài liệu và viết ra bài này mới thấy Overtrade nó đáng sợ như thế nào.
Trước giờ chúng ta suy nghĩ quá đơn giản. Chúng ta cứ nghĩ overtrader là việc dừng giao dịch , thay vào đó hãy làm việc khác là được. Nhưng nó chỉ giúp chúng ta ngày hôm đó thôi ,còn sâu xa thói quen và tật overtrade sẽ tiếp diễn vào hôm sau và hôm sau nữa.
bây giờ chúng ta hãy tìm hiểu chi tiết.
1. Nguyên Nhân Sâu Xa Khiến Trader Bị Overtrade
Overtrade không xuất hiện ngẫu nhiên. Nó là kết quả của nhiều lớp tâm lý khác nhau tương tác với nhau. Khi bạn hiểu rõ các nguyên nhân sâu xa này, bạn sẽ thấy overtrade không phải vấn đề “thiếu kỷ luật”, mà là vấn đề hoạt động của não bộ trước áp lực tài chính và biến động thị trường.
Dopamine khiến bạn “nghiện” cảm giác vào lệnh
Khi bạn bấm nút Buy/Sell, não tiết ra một lượng dopamine rất nhỏ — đủ để tạo cảm giác kích thích và mong chờ.
-
Thắng → dopamine tăng mạnh
-
Thua → dopamine giảm nhưng não lại thúc ép “vào tiếp” để lấy lại cảm giác
Đây là cơ chế giống như người nghiện game hoặc cờ bạc, nhưng tinh vi hơn vì trader tự lừa mình rằng:
“Tôi đang phân tích, không phải nghiện.”
Thực chất, dopamine là nguyên nhân số 1 khiến trader muốn vào lệnh liên tục mà không có setup thực sự.
Áp lực tài chính đẩy não vào chế độ “phải kiếm nhanh”
Khi trader đang thiếu tiền, hoặc đặt mục tiêu thu nhập cao từ trading, não chuyển sang “survival mode” — chế độ sinh tồn.
Lúc này, não ưu tiên hành động tức thời thay vì kế hoạch dài hạn.
Bạn dễ rơi vào các trạng thái:
-
Vào lệnh vì muốn gỡ lỗ nhanh
-
Vào lệnh vì “không thể để ngày hôm nay âm nữa”
-
Vào lệnh vì sợ tháng này không đủ tiền chi tiêu
Chế độ sinh tồn đè nát mọi nguyên tắc, khiến overtrade trở thành phản xạ.
FOMO – Sợ Bỏ Lỡ Cơ Hội
FOMO không chỉ đến từ việc nhìn thị trường chạy. Nó đến từ sự tự ám thị rằng “người khác kiếm được còn mình thì không”.
Biểu hiện thường gặp:
-
Nhìn người khác đăng lệnh thắng → vào lệnh theo
-
Nhìn giá chạy mạnh → nghĩ rằng mình sắp bỏ lỡ
-
Mất kiên nhẫn khi chờ đến điểm đẹp
FOMO làm trader dần đánh mất khả năng phân biệt setup thật và setup cảm xúc.
Không có khung thời gian cố định để giao dịch
Một trader không có giờ giao dịch rõ ràng sẽ rất dễ overtrade.
Ví dụ:
-
Vừa ăn cơm vừa nhìn chart
-
Đang làm việc mở điện thoại ra xem nến
-
Nửa đêm tỉnh dậy nhìn giá rồi vào lệnh
Không có “khung giờ hành động” → hành vi giao dịch trở nên bừa bãi và mất kiểm soát.
Não bộ không phân biệt rõ đâu là thời điểm dành cho phân tích và đâu là thời điểm để sống cuộc sống bình thường.
Không có checklist trước khi vào lệnh
Một trader thiếu checklist sẽ luôn tin rằng mọi tín hiệu đều đáng để vào.
Checklist là công cụ biến việc vào lệnh thành một quy trình. Không có nó, trader dễ bị sự ngẫu hứng điều khiển.
Checklist thiếu → Overtrade xuất hiện ngay.
Vừa thua xong – lập tức vào lệnh tiếp
Đây gọi là Revenge Trading, và nó là hoàn cảnh lớn nhất tạo ra overtrade.
Sau khi thua, não bộ trải qua ba pha:
-
Sốc và thất vọng
-
Muốn gỡ bằng mọi giá
-
Quyết định nhanh – thường là quyết định tệ
Giao dịch trong trạng thái này gần như luôn dẫn tới vào nhiều lệnh hơn mức cho phép.
Thiếu dữ liệu – không đủ niềm tin vào chiến lược
Khi trader không có backtest hoặc thống kê rõ ràng, họ không biết:
-
khi nào nên đứng ngoài
-
khi nào setup chưa hoàn thiện
-
khi nào nên chờ nến xác nhận
Thiếu niềm tin vào chiến lược = dễ bị cuốn vào việc vào lệnh liên tục.
3. Giải Pháp Chuyên Sâu Để Không Bị Overtrade
AD có tìm hiểu thì có rất nhiều những tip nhỏ để hạn chế không bị Overtrade
Để bảo lọc ra những tip hiệu quả thì khó vì còn phụ thuộc vào khung thời gian, lối sinh hoạt mỗi người,
Nên Ad sẽ liệt kê hết tất cả các tip rồi các bạn sẽ lọc ra xem TIp nào phù hợp bản thân thì note lại rồi áp dụng để hạn chế.
Tầm 5-6 Tips là ổn rồi.
3.1. Giới hạn số lệnh/ngày và giờ giao dịch (Trading Window)
Đây là phương pháp mạnh nhất và đơn giản nhất.
Cách làm:
-
Chọn 1–2 phiên giao dịch mỗi ngày (ví dụ 8h–10h và 19h–22h).
-
Chỉ phân tích và vào lệnh trong khung giờ đó.
-
Ngoài giờ → tuyệt đối không mở chart.
Lý do hiệu quả:
Khi não có “ranh giới thời gian”, nó không còn bị cuốn vào biểu đồ suốt ngày.
Bạn sẽ vào ít lệnh hơn, nhưng chất lượng tăng mạnh.
3.2. Checklist trước khi vào lệnh – buộc não phân tích có cấu trúc
Checklist biến việc vào lệnh thành quy trình, không phải phản xạ cảm xúc.
Checklist mẫu (rất hiệu quả):
-
Giá đang ở zone quan trọng?
-
Có liquidity sweep?
-
Có break of structure?
-
Entry có xác nhận?
-
RR tối thiểu 1:2?
-
Lệnh này theo kế hoạch tuần?
-
Tôi có đang cảm xúc sau lệnh trước?
Nếu một mục không tick → không vào lệnh.
Tại sao mạnh?
Checklist ép não từ bản năng trở về logic → Overtrade giảm 60–80%.
3.3. Rule “ba bước lùi” sau mỗi lệnh
Overtrade thường xảy ra sau khi thua.
Để tránh điều đó, bạn dùng quy tắc:
Sau khi thua một lệnh → lùi lại 3 bước:
Đứng dậy khỏi bàn
Rửa mặt hoặc uống nước
Nhìn lại vì sao thua (không phân tích thị trường)
Trong 5 phút, tuyệt đối không vào lệnh.
Não cần thời gian để reset cảm xúc sau SL.
3.4. Giới hạn rủi ro/ngày thay vì cố kiếm mỗi ngày
Không phải ngày nào cũng cần thắng.
Nhưng MỌI trader cháy tài khoản đều có điểm chung:
-
Một ngày đánh quá nhiều
-
Một ngày thua quá nhiều
Cách làm:
-
Giới hạn thua tối đa 1R/ngày.
-
Nếu thua 1R → dừng lập tức.
-
Nếu thắng 1–2R → cũng dừng.
Đây là cách mà 90% trader chuyên nghiệp áp dụng.
3.5. Ghi nhật ký cảm xúc sau mỗi phiên
Trader nghĩ họ overtrade vì kỹ thuật.
Sai.
Họ overtrade vì cảm xúc.
Ghi gì?
-
Hôm nay tôi bấm lệnh vì gì?
-
Setup có đúng kế hoạch không?
-
Lúc vào lệnh tôi cảm thấy gì?
-
Nếu overtrade → điều gì kích hoạt nó?
Tác dụng:
Não bắt đầu nhận ra “mẫu hình cảm xúc” của chính nó.
Khi đã nhận diện → overtrade giảm tự nhiên.
3.6. Tắt điện thoại – trade trên máy tính
Rất nhiều nghiên cứu tài chính hành vi chỉ ra:
Trader giao dịch trên điện thoại có tỉ lệ overtrade cao hơn 40–70%.
Vì điện thoại tạo cảm giác:
-
nhanh hơn
-
tiện hơn
-
dễ vào lệnh hơn
-
dễ impulsive hơn
Chỉ cần trade trên máy tính → bạn giảm một nửa số lệnh bừa.
3.7. Chọn khung thời gian cao hơn
Khung thấp (M1–M5) khiến trader thấy tín hiệu liên tục → kích thích dopamine → dễ overtrade.
Cách chuyển sang khung lớn:
-
Lên H1–H4 để phân tích chính
-
Entry M15
-
Stoploss và TP theo zone H1
Đây là cách khiến bạn buộc phải chậm lại.
3.8. Xây hệ thống “chỉ vào lệnh khi kịch bản xảy ra”
Đừng vào lệnh vì “thấy đẹp”.
Vào khi kịch bản A → xảy ra.
Nếu không xảy ra → đứng ngoài.
Ví dụ:
Kịch bản Sell:
-
Giá sweep đỉnh →
-
Phá cấu trúc xuống →
-
Quay lại retest FVG →
-
Mới sell.
Chỉ 1–2 kịch bản cố định.
Không có → không giao dịch.
3.9. Thay đổi tư duy: Trading là cuộc chơi của xác suất – không phải hành động liên tục
Trader overtrade vì nghĩ:
“Giao dịch nhiều thì mới kiếm được.”
Nhưng trader chuyên nghiệp hiểu:
Ít lệnh nhưng lệnh chất lượng → mới tạo ra đường cong vốn ổn định.
Một tháng 10 lệnh chất lượng tốt hơn một ngày 20 lệnh cảm xúc.
3.10. Kiểm soát dopamine bằng “khoảng nghỉ lạnh”
Dù bạn không nhận ra, dopamine tăng mạnh sau lệnh thắng → bạn muốn vào tiếp, mạnh hơn → dễ overtrade hơn sau lệnh thắng, chứ không phải sau lệnh thua.
Cách kiểm soát:
-
Sau lệnh thắng → nghỉ 5–10 phút
-
Đi lại, hít thở sâu
-
Không được nhìn chart ngay
-
Không được vào lệnh tiếp trong 5 phút
Điều này giúp bạn tránh trạng thái “high dopamine”.
3.11. Sử dụng tài khoản nhỏ để test tâm lý
Nếu bạn đang overtrade quá mạnh → hạ mức rủi ro xuống mức thấp nhất.
Ví dụ:
-
Từ 1% xuống 0.2%/lệnh
-
Từ lot 0.5 xuống 0.05
Khi rủi ro nhỏ → não ít sợ → ít nóng → ít impulse → giảm overtrade.
3.12. Áp dụng Trading Plan dạng checklist hằng ngày
Cuối mỗi ngày → đánh dấu:
-
Tôi có overtrade không?
-
Tôi có tuân thủ số lệnh không?
-
Tôi có giao dịch ngoài giờ không?
-
Tôi có làm theo checklist không?
Khi hành vi được đo lường → nó được cải thiện.
Kiểm Soát Bản Thân Trước Khi Kiểm Soát Thị Trường
Overtrade không phải là lỗi kỹ thuật.
Nó là hệ quả của việc não bị kích thích, bị áp lực và bị kéo theo tốc độ của thị trường.
Nếu bạn muốn giao dịch ổn định, bạn phải học cách giảm tần suất – tăng chất lượng.
Một trader chuyên nghiệp không hơn bạn ở chỗ phân tích giỏi hơn, mà hơn bạn ở chỗ:
-
họ đứng ngoài khi chưa có setup
-
họ chỉ vào lệnh khi có kịch bản
-
họ biết dừng đúng lúc
-
họ không để cảm xúc điều khiển tay bấm
Khi bạn học được cách “không làm gì” trong lúc thị trường nhiễu loạn, bạn đã vượt qua 80% trader ngoài kia.
Trading không phải cuộc chơi của hành động liên tục.
Trading là cuộc chơi của kiên nhẫn, cấu trúc, và khả năng chịu đựng sự nhàm chán.
@hoangselllbuy
Các bạn có thể đọc thêm các bài về tâm lý tại đây : Tâm lý trading
